Więzienie stanowe w Indianie w oryginalny sposób dba o spokój więźniów. Pozwala im bowiem… adoptować koty, które dzielą potem z nimi cele. Według dyrektorów więzienia obecność czworonogów poprawia osadzonym nastrój, zmniejszając skłonność do agresywnych zachowań. Amerykański zakład karny nie jest zresztą jedynym, w którym przyjazne kocie oblicze łagodzi skazanym nieprzyjemności odsiadki.

#2. Czytanie za wolność

Wyrok odsiadywany w więzieniach Brazylii można skrócić w bardzo przyjemny, choć niekoniecznie popularny sposób – poprzez czytanie książek. Za przeczytanie każdej (oraz napisanie na jej temat „wypracowania”) więzień zostaje nagrodzony odjęciem 4 dni kary. Obowiązuje jednak limit – nie można odliczyć więcej niż 48 dni na rok. Program wspierający czytelnictwo wzbudza również kontrowersje. Chociażby ze względu na to, że duża część brazylijskich więźniów nie potrafi czytać ani pisać.

#3. Więzienie dla gejów

Przypowieść o więziennym prysznicu głosi, że trafiając za kratki można bardzo łatwo zmienić orientację seksualną. Zwykle mniej niż bardziej chcący. W Los Angeles jest jednak inaczej. Tamtejsze więzienie posiada specjalne „gejowskie skrzydło”, do którego – ze względu na bezpieczeństwo – legną całe tłumy. Zainteresowanych przeniesieniem jest tak wielu, że strażnicy muszą przeprowadzać specjalne „testy na gejostwo”. Uprzedzając niewybredne skojarzenia – są to testy wiedzy, np. ze znajomości klubów dla homoseksualistów.

#4. Program poprawczy

Jak wielu osadzonych po opuszczeniu więziennych murów trafia ponownie za kratki? Bardzo wielu. Według niektórych statystyk w Kalifornii odsetek „recydywistów” może sięgać nawet 95%, co kładzie się cieniem na skuteczności jakichkolwiek programów poprawczych. Ale są też wyjątki, jak ośrodek Victor Valley w Adelanto, 120 km na północ od Los Angeles. Zaledwie 2% skazanych, którzy wybiorą program NEWSTART wraca do więzienia. Co się nań składa? Czytanie Biblii, dieta wegańska, terapia agresji i szkolenia zawodowe. Tyle wystarczy.

#5. Prosimy, nie uciekajcie

Wielometrowe mury, zasieki z drutu kolczastego, uzbrojeni w karabiny strażnicy. Czasem nawet takie argumenty nie wystarczają, by powstrzymać więźniów przed próbą ucieczki. Inaczej jest w Finlandii. Np. w więzieniu Suomenlinna jedyne, co dzieli osadzonych od wolności, to niewysoki żółty płotek. Idea tzw. otwartych więzień w Skandynawii sięga lat 30. Służą jako ostatni etap programu poprawczego – w ostatnim czasie przed wyjściem na całkowitą wolność, osadzeni w otwartych więzieniach na nowo przystosowują się do życia na własny rachunek. Ucieczka byłaby w tym wypadku najgłupszym możliwym pomysłem.

#6. Miś w potrzasku

Nie tylko ludziom o wątpliwej moralności – czy też wątpliwym wyczuciu czasu i okoliczności – zdarza się trafić za kratki. Niekiedy do więzienia wtrącane są również zwierzęta. I wcale nie tylko w afrykańskich wioskach, gdzie można oskarżyć kozę o przedłużającą się suszę, ale także w Kanadzie. W niewielkim mieście Churchill na północy stanu Manitoba otwarto specjalne więzienie dla niedźwiedzi. Trafiają tam nieposłuszne osobniki, które – pałając żądzą rabunku – zapuściły się zbyt blisko siedzib ludzkich. Niedźwiedzi wyrok może sięgnąć nawet miesiąca, podczas którego zwierzę dostaje wyłącznie wodę. Chodzi o to, by tak unieprzyjemnić miśkowi pobyt, by na przyszłość nawet nie przeszło mu przez myśl zapuszczać się ponownie do Churchill.

#7. Klucz do celi

Byle tylko zdobyć klucz do celi, potem już prosta droga na wolność? No nie do końca… Naczelnicy więzień w Holandii postanowili przeprowadzić eksperyment, wręczając osadzonym klucze do ich własnych cel. I choć więzień kładący podczas odwiedzin klucze na stole wzbudza zwykle zdumienie odwiedzających, to wcale nie oznacza to otwartej drogi na wolność. Ze swoich kluczy więźniowie korzystać mogą tylko w określonych godzinach dziennych. Idea jest natomiast taka, aby uczyć osadzonych odpowiedzialności i pomagać im w powrocie do normalnego życia.

Źródła: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7